Ćma bukszpanowa (Cydalima perspectalis) to owad, który w Polsce pojawił się stosunkowo niedawno, jednak przez kilka lat obecności dość mocno dał się we znaki właścicielom ogrodów. Choć to jeden z wielu szkodników żerujących na roślinach ogrodowych, warto zaznaczyć, że ćma bukszpanowa jest niezwykle żarłocznym i szybko rozprzestrzeniającym się gatunkiem, a niemal całkowite zniszczenie krzewu zajmuje jej zaledwie kilka dni. Jak rozpoznać ćmę bukszpanową i jak z nią walczyć? Jakie opryski stosować, by pozbyć się szkodnika?
Co to jest ćma bukszpanowa i jakie opryski stosować?
Ćma bukszpanowa należy do grupy motyli i jest jedną z największych ciem w Europie. Pochodzi z Azji, a na terenie Polski pojawiła się najprawdopodobniej wraz z importowanym towarem. Co ciekawe, dorosły osobnik jest nieszkodliwy, a największe spustoszenie wśród krzewów bukszpanu powodują larwy ćmy, które żerują na młodych pędach rośliny. Gołożer powstający w wyniku ich obecności wpływa na znaczne uszkodzenia rośliny, a w konsekwencji do jej całkowitego obumarcia.
Jak wygląda ćma bukszpanowa?
Charakterystyczną cechą wyróżniającą dorosłego owada jest jego wielkość. Jak już wspomnieliśmy, ćma bukszpanowa to jedną z największych ciem, a rozpiętość jej skrzydeł może dochodzić nawet do 4 cm. Najczęściej spotykane zabarwienie skrzydeł to biały środek z brązową obwódką, jednak wśród populacji można również odnotować egzemplarze z zupełnie brązowymi skrzydłami. Różnice te spowodowane są zmiennością genetyczną oraz dużymi możliwościami adaptacyjnymi owada.
Głowa ćmy bukszpanowej koloru szaro-brązowego, z charakterystycznymi żółtymi lub beżowymi czułkami, pokryta jest brązowymi włoskami. Tułów owada, w zależności od jego fragmentu, przybiera różne odcienie – od białawego blisko głowy, do ciemnego brązu w tylnej części.
Klimat panujący w Polsce jest dla ćmy bukszpanowej bardzo korzystny, dlatego w ciągu roku można odnotować nawet 3 pełne cykle rozwojowe owada, przy czym długość jednego z nich, w bardzo sprzyjających warunkach i temperaturach w okolicy 25ºC, trwa na ogół ok. 20 dni. Pierwszy cykl rozwojowy zachodzi najczęściej na początku kwietnia, drugi na początku lipca, a trzeci na przełomie września i października.
Objawy występowania ćmy bukszpanowej
Bukszpan jest rośliną, którą cechuje gęste i trwałe ulistnienie, przez co chętnie wykorzystywany jest jako baza na żywopłoty. Nie tylko ogrodnicy docenili tę zaletę, bowiem bujny wzrost i szybkie rozkrzewianie się rośliny, stanowią wręcz idealne warunki dla wszelkiego rodzaju szkodników, w tym również dla ćmy bukszpanowej.
Owad składa jaja na spodniej części liści, a do tego ich średnica wynosi max. 1 mm, dlatego pobieżne sprawdzenie stanu rośliny może być zabiegiem niewystarczającym, by zauważyć ich obecność. Kolejne stadium rozwoju, czyli wykluwanie się malutkich larw owada, to kolejny, łatwy do przeoczenia moment. Niestety to właśnie larwy, zwłaszcza w późniejszym etapie rozwoju, są dla rośliny najbardziej niebezpieczne i w szybkim tempie dewastują kolejne fragmenty rośliny.
Jak zatem zapobiec inwazji ćmy bukszpanowej? Przede wszystkim należy bardzo dokładnie obserwować roślinę. Szczególną uwagę trzeba poświęcić spodniej części i skrupulatnie odwijać blaszki liściowe. Innym, dość typowym objawem pojawienia się szkodnika jest stopniowe brązowienie i wysuszanie liści. Ostatnim etapem jest defoliacja, w wyniku której następuje całkowite wyniszczenie rośliny, a na ogołoconych z liści pędach pozostaje jedynie charakterystyczna, lepka przędza z odchodami larw.
Jak pozbyć się ćmy bukszpanowej?
Łatwość rozmnażania się szkodnika, sprzyjające warunki klimatyczne oraz brak naturalnych wrogów to główne powody uciążliwości ćmy bukszpanowej. Jest to owad, którego trudno wyeliminować z ogrodu i który bez trudu przenosi się pomiędzy kolejnymi okazami, a nawet pomiędzy sąsiadującymi ze sobą ogrodami.
Doświadczeni ogrodnicy zalecają przede wszystkim działania profilaktyczne i systematyczne sprawdzanie rośliny, zwłaszcza we wspomnianych wyżej, newralgicznych porach roku, które sprzyjają rozmnażaniu się szkodnika. Jednak co zrobić w sytuacji, gdy bukszpan został już zaatakowany? Czy można pozbyć się ćmy bukszpanowej?
Dużo zależy zarówno od stadium rozwoju, jak i ilości szkodników. Jedną z zalecanych form walki z ćmą są działania mechaniczne polegające na ręcznym zebraniu larw z liści. Metoda ta sprawdzi się wyłącznie w niezbyt intensywnych inwazjach. Podobnie jak specjalistyczne pułapki feromonowe. Umieszczone blisko rośliny zwabiają samce owada, które zostają uwięzione wewnątrz pułapki. Ograniczenie liczebności męskiej części populacji szkodnika skutkuje ograniczenie możliwości rozrodczych, a w konsekwencji do pozbycia się ćmy z ogrodu.
Zwalczanie ćmy bukszpanowej preparatami chemicznymi
Jeśli liczebność owadów przekracza możliwości pułapki feromonowej, a co za tym idzie - nie ma również możliwości pozbycia się problemu ręcznie, należy skorzystać z profesjonalnych środków chemicznych, które zawierają określone substancje czynne wykazujące działanie biobójcze.
Jednym z najczęściej stosowanych na ćmę bukszpanową oprysków jest Mospilan 20 SP Target, którego skład zawiera substancje chemiczne o działaniu systemicznym. Zielone części rośliny pobierają preparat, który następnie rozprzestrzenia się wraz z sokami w jej wnętrzu i przedostaje do organizmu żerującego szkodnika.
Mospilan 20SP Target
Wkład feromonowy do pułapki na ćmę bukszpanową przywabiający samce tego gatunku, dzięki czemu niezapłodnione samice nie są w stanie złożyć jaj.
Innym polecanym opryskiem na ćmę bukszpanową jest Owadobójczy długo działający środek marki Polysect Bukszpan Substral, którego efekty działania widoczne są w ciągu 24 godzin od zastosowania. Podobnie jak Mospilan, również i ten oprysk działa powierzchniowo oraz systemicznie, a owady żerujące na roślinie umierają, nawet jeśli nie miały bezpośredniego kontaktu z opryskiem.
Polysect Bukszpan Substral
Długo działający środek owadobójczy do ochrony i zwalczania owadów w uprawie bukszpanu. Środek zwalcza insekty występujące wewnątrz gęstych krzewów bukszpanu.
Dobrą metodą walki z ćmą bukszpanową, stosowaną równie często w ekologicznych uprawach roślin, jest preparat Lepinox Plus Target Natura, zawierający naturalnie występującą bakterię Bacillus thuringiensis, wytwarzającą krystaliczne białka aktywowane w układzie pokarmowym larw. Zainfekowane gąsienice przestają żerować bezpośrednio po spożyciu bakterii i obumierają w ciągu 72 godzin.
Lepinox Plus Target
Ekologiczny środek na ćmę bukszpanową Lepinox Plus Target zwalcza ćmę bukszpanową oraz gąsiennice. Szczególnie polecany do walki z ćmą bukszpanową oraz w ekologicznej ochronie roślin przed gąsienicami.
Warto pamiętać, że opryski na ćmę bukszpanową należy wykonywać natychmiast po zauważeniu larw szkodnika. Generalnie - im szybciej podejmiemy stosowne kroki, tym większa szansa na usunięcie owadów z ogrodu. Ponieważ ćmy rozmnażają się sukcesywnie, a każdy kolejny cykl rozwojowy sprzyja nawrotom intruza, konieczne jest powtarzanie zabiegu co kilka tygodni oraz systematyczna obserwacja roślin.
