Nicienie to jedne z najgroźniejszych szkodników, których obecność powoduje liczne straty wśród roślinności. Atakują nie tylko rośliny ozdobne, ale również warzywa, krzewy i drzewka owocowe oraz trawę. Które z nicieni są najbardziej szkodliwe? Poznaj rodzaje, objawy żerowania oraz skuteczne opryski na nicienie glebowe.
Nicienie glebowe – charakterystyka
Nicienie są organizmami bezkręgowymi o podłużnym, półprzezroczystym ciele, a ich wielkość nie przekracza 0,3 mm długości. Jest to główna przyczyna problemów z odpowiednio wczesnym zdiagnozowaniem obecności szkodnika. Niewielki rozmiar nie jest jednak przeszkodą do bardzo destrukcyjnego żerowania – nicienie powodują ogromne straty wśród roślinności ogrodowej, sadowniczej oraz polowej.
W większości przypadków nicienie występują w podłożu, żerując na korzeniach roślin. Tylko niewielka część nicieni będących szkodnikami roślin, żeruje na ich naziemnych częściach. Wśród tej grupy znajdują się między innymi węgorek chryzantemowiec oraz niszczyk zjadliwy.
Nicienie, które żerują na roślinach, powodują ograniczenie ich wzrostu, liczne uszkodzenia korzeni, ułatwiają wnikaniu patogenów glebowych do wnętrza roślin. Ponadto, nicienie glebowe przyczyniają się do rozprzestrzeniania groźnych dla roślin chorób wirusowych.
Objawy występowania nicieni glebowych
Na początek warto podkreślić, że nicienie to ogromna grupa robaków obłych występujących nie tylko w zbiornikach wodnych, ale również w glebach, w tkankach roślinnych i w organizmach zwierząt. Nie wszystkie z nich są szkodliwe dla naszych upraw i samo pojawienie się nicieni, nie stanowi większego powodu do niepokoju.
Problem zaczyna się w momencie, gdy wielkość populacji przekracza dopuszczalne normy, stanowiąc tym samym niemałe spustoszenie wśród roślinności.
Niestety wychwycenie tego etapu, nie jest zadaniem łatwym. Przyczyny należy upatrywać nie tylko w mikroskopijnych rozmiarach nicieni, ale również w objawach ich występowania. Bardzo często są one mylone z chorobami grzybowymi, wirusowymi oraz ze skutkami żerowania innych gatunków szkodników, np. pędraków, czyli larw chrząszczy.
Jednym z pierwszych objawów żerowania nicieni jest nekroza liści i niewielkich rozmiarów brunatne plamy, znajdujące się w okolicach unerwienia liści. Jeśli inwazja przybierze na sile, w niedługim czasie plamy te zaczynają rozchodzić się promieniście po całej powierzchni, co w konsekwencji prowadzi do znacznej deformacji oraz zamierania pąków i liści. Co więcej, nicienie w znacznym stopniu uszkadzają korzenie roślin, co przyczynia się do łatwego wnikania groźnych patogenów, chorób grzybowych, bakterii i wirusów, zahamowanie wzrostu oraz znaczne straty w plonach. Warto zaznaczyć, że korzenie, które zostały zaatakowane przez nicienie, najczęściej nie nadają się do spożycia.14ºC.
Ciekawostką jest, że poszczególne gatunki nicieni preferują zróżnicowane gatunki roślin. Co więcej, objawy żerowania mogą różnić się w zależności od rodzaju szkodnika. Poniżej najczęściej występujące gatunki nicieni oraz rośliny, na których mogą występować.
Rodzaje nicieni
- Niszczyk zjadliwy – atakuje najczęściej cebulę oraz czosnek. Może również pojawić się w uprawie selera, pietruszki i bobu. Jest to gatunek wędrujący, a skutkiem jego występowania jest znaczne skręcenie i deformacja liści oraz osłabienie korzeni. Żeruje w tkance miękiszowej liści, cebul i korzeni. Zaatakowana roślina zaczyna dość szybko gnić, a nawet całkowicie zamierać.
- Guzak północny – gatunek żerujący na większości roślin dwuliściennych, zarówno w uprawach polowych, jak i szklarniowych. Rośliny najbardziej narażone na inwazję guzaka to: marchew, pietruszka, pomidor i ziemniak. W uprawach szklarniowych z kolei atakuje pomidory, ogórki i sałatę. Szkodnik żeruje wewnątrz korzeni, w wyniku czego powstają na nich małe narośla, z których następnie wyrastają korzenie boczne. Zaatakowana roślina jest osłabiona, a jej wzrost i rozwój zaburzony.
- Korzeniak szkodliwy – atakuje głównie rośliny sadownicze i ozdobne. Ich aktywność wewnątrz młodych korzeni powoduje stopniowe zamieranie poprzez wytwarzanie szkodliwych związków.
- Mątwiki – pasożyty atakujące korzenie roślin, w których poprzez wytwarzanie szkodliwych enzymów, zaburzają jej fizjologiczny rozwój. Wokół korzeni pojawiają się liczne, drobne korzenie, z kolei sama roślina wykazuje wolniejszy wzrost i zmniejszoną odporność na suszę. Dość częstym objawem jest również więdnięcie i żółknięcie liści. Najczęściej występujące w Polsce gatunki mątwika to mątwik burakowy, mątwik ziemniaczany i mątwik agresywny.
- Szpilecznik baldasznik – żeruje na korzeniach pietruszki i selera. Obecność szpilecznika przyczynia się do powstawania ran, przez które wnikają choroby grzybowe. Reakcją obronną rośliny jest wzmożone wytwarzanie dużej ilości bocznych korzeni. Innym objawem inwazji szkodnika jest pojawienie się na roślinie brązowych plam.
Sposoby zwalczania nicieni
Całkowite pozbycie się nicieni z ogrodu jest niełatwym zadaniem, jednak warto podjąć działanie, ponieważ zbyt mocne rozprzestrzenienie się szkodnika, może w krótkim czasie spowodować ogromne straty.
Jedną z najskuteczniejszych i najbardziej efektywnych metod jest zastosowanie sprawdzonego środka nicieniobójczego. Polecane preparaty to przede wszystkim P-Drakol oraz Biomass Sugar marki Target. Obydwa preparaty zostały dopuszczone do stosowania w uprawach ekologicznych, a zastosowanie ich ma najwieksza skuteczność jeżeli wykorzystamy do tego lance doglebową. Środki te redukują liczebność nicieni, a ponadto, regenerują system korzeniowy i poprawiają ogólną kondycję roślin.
Do zwalczania nicieni stosuje się również inne metody, takie jak podlewanie lub opryskiwanie roślin wyciągiem z czosnku, sadzenie w bliskim sąsiedztwie roślin naturalnie odstraszających nicienie, np. aksamitki lub szparagi lekarskie. Warto również pamiętać o odpowiednim płodozmianie oraz zachowaniu czystości wszelkich narzędzi ogrodniczych, którymi można w łatwy sposób przenieść szkodnika na zdrowe rośliny.
